Λογοτέχνης, μεταφραστής, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης, ιδρυτής της «Νέας Σκηνής». Ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος, γιος του καθηγητή Πανεπιστημίου Αναστάσιου Χρηστομάνου, γεννήθηκε στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1867. Σε μικρή ηλικία χτύπησε στην σπονδυλική του στήλη, γεγονός που του προκάλεσε για την υπόλοιπη ζωή του κύφωση.
Το 1887 διέκοψε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και πήγε στη Βιέννη για φιλολογικές σπουδές. Το 1891 αναγορεύτηκε διδάκτορας βυζαντινής φιλολογίας από το Πανεπιστήμιο του Ίννσμπρουκ παραδίδοντας διατριβή με τίτλο «Περί των βυζαντινών θεσμών εν τω Φραγκικώ Δικαίω». Το 1891 προσλήφθηκε από την αυλή της Βιέννης ως δάσκαλος ελληνικής γλώσσας και συνοδός της βασίλισας Ελισάβετ, συζύγου του αυτοκράτορα της Αυστροουγγαρίας Φραγκίσκου – Ιωσήφ. Ο Χρηστομάνος ασπάστηκε το καθολικό δόγμα το καλοκαίρι του 1892 όσο βρισκόταν στην Ρώμη για ιστορικές και φιλολογικές μελέτες στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού. Το 1895 διορίστηκε λέκτορας της ελληνικής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και καθηγητής της Νεοελληνικής στο Ινστιτούτο Ανατολικών γλωσσών. Παρέμεινε στη Βιέννη ως το Δεκέμβριο του 1898. Είχε αποκτήσει αυστριακή υπηκοότητα και τον τίτλο του βαρόνου – ιππότη του τάγματος του Φραγκίσκου – Ιωσήφ.
Ο Χρηστομάνος πρωτοδημοσίευσε στίχους στα γερμανικά το 1896 στο περιοδικό Wiener Rundschau και αργότερα το 1898 την ποιητική συλλογή Ορφικά τραγούδια (Orphische Lieder) καθώς και το ποιητικό δράμα Η σταχτιά γυναίκα (Diegraue Frau). Ορισμένα ποιήματα από την πρώτη του συλλογή θα δημοσιευτούν σε ελληνική απόδοση σε αθηναϊκά περιοδικά κατά τη δεκαετία του 1900. Σε γερμανική γλώσσα κυκλοφορούν τα Φύλλα ημερολογίου που στάθηκαν η αιτία να εγκαταλείψει τη ζωή του στην Αυστρία ένα χρόνο αργότερα, μη μπορώντας να δεχτεί πως η αυστριακή αυλή απαγόρευσε την κυκλοφορία τους. Από την άλλη το βιβλίο, μεταφρασμένο από τα γερμανικά στα γαλλικά και ιταλικά, είχε τεράστια απήχηση και ήταν ένας από τους λόγους που τον ανέδειξαν σε σημαντικό εκπρόσωπο του Συμβολισμού και του Αισθητισμού. Το 1908 το μεταφράζει στα ελληνικά με τον τίτλο Το βιβλίο της αυτοκράτειρας Ελισάβετ. Φύλλα ημερολογίου, με πρόλογο του M. Barres. Στην πεζογραφία είναι αξιομνημόνευτος για την Κερένια Κούκλα (δημοσιευμένη σε συνέχειες στην εφημερίδα Πατρίς) καθώς για πολλούς το έργο θεωρείται μαζί με τα μυθιστορήματα του Γρ. Ξενόπουλου, από τα πρώτα νεοελληνικά αστικά μυθιστορήματα. Στο θέατρο, τα έργα του Τα τρία φιλιά και Ο Κοντορεβιθούλης δεν είχαν επιτυχία.
Το 1901 εγκαθίσταται στην Αθήνα και ιδρύει τη «Νέα Σκηνή» στα χνάρια της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας και του κινήματος των ελεύθερων θεάτρων. Στην ιστορία έχει μείνει η περίφημη «Εισήγηση» που διάβασε στις 27 Φεβρουαρίου 1901 στο θέατρο του Διόνυσου, με την οποία ανήγγειλε την ίδρυση της «Νέας Σκηνής». Οι παραστάσεις ξεκινάνε το Νοέμβριο του 1901 και εγκαινιάζονται με την Άλκηστη του Ευριπίδη, της οποίας τη μετάφραση φιλοτέχνησε μαζί με τον Ηλία Βουτιερίδη. Επεδίωξε την θεατρική ανανέωση σε όλους τους τομείς (δραματολόγιο, υποκριτική, σκηνογραφία κ.ά.) και μαζί με τον Θωμά Οικονόμου, που δραστηριοποιείται την ίδια εποχή στο «Βασιλικό Θέατρο» θεωρήθηκαν πρωτεργάτες της εγχώριας σκηνοθεσίας. Ο Χρηστομάνος ανεβάζει εκτός από Goldoni, Ibsen, Tolsoy, και νεοελληνικά έργα σύγχρονης δραματουργίας των Καμπύση, Ξενόπουλου, Μάρκου Αυγέρη, και πολλές ελαφρές κωμωδίες γαλλικού βουλεβάρτου. Τα οικονομικά αδιέξοδα οδήγησαν στο κλείσιμο της «Νέας Σκηνής» το φθινόπωρο του 1905. Ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος πεθαίνει στην Αθήνα το Νοέμβριο του 1911.
ΕΡΓΑ
ΠΗΓΕΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ